11.Kayıt Tipleri (Records) ve Sabitler (Const)

Delphi programlama dilinde, veri yapılarını düzenlemek ve programın okunabilirliğini artırmak için çeşitli araçlar bulunur. Bu araçlardan ikisi de kayıt tipleri (records) ve sabitler (constants)‘dir. Bu makalede, kayıt tiplerinin ne olduğunu, nasıl kullanıldığını ve sabitlerin programlamadaki önemini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Kayıt Tipleri (Records) Nedir?

Kayıt tipleri, farklı veri türlerini tek bir çatı altında toplamanıza olanak tanıyan veri yapılarıdır. Başka bir deyişle, birbiriyle ilişkili farklı türdeki verileri bir araya getirerek daha anlamlı ve düzenli yapılar oluşturabilirsiniz. Örneğin, bir öğrencinin adını, soyadını, numarasını ve not ortalamasını tek bir kayıt altında tutabilirsiniz.

Kayıt Tipi Tanımlama

Kayıt tipleri, type anahtar kelimesiyle tanımlanır. İşte basit bir örnek:

type
  Ogrenci = record
    Ad: string;
    Soyad: string;
    Numara: Integer;
    NotOrtalamasi: Real;
  end;

Bu tanımlamada, Ogrenci adında bir kayıt tipi oluşturduk. Bu kayıt tipi, Ad (string), Soyad (string), Numara (Integer) ve NotOrtalamasi (Real) olmak üzere dört farklı alana sahiptir.

Kayıt Tipi Kullanımı

Kayıt tipini tanımladıktan sonra, bu tipten değişkenler oluşturabilir ve alanlarına erişebilirsiniz. İşte bir örnek:

var
  ogr1: Ogrenci;

begin
  ogr1.Ad := 'Ahmet';
  ogr1.Soyad := 'Yılmaz';
  ogr1.Numara := 12345;
  ogr1.NotOrtalamasi := 3.5;

  ShowMessage('Öğrenci Adı: ' + ogr1.Ad);
  ShowMessage('Öğrenci Soyadı: ' + ogr1.Soyad);
  ShowMessage('Öğrenci Numarası: ' + IntToStr(ogr1.Numara));
  ShowMessage('Öğrenci Not Ortalaması: ' + FloatToStr(ogr1.NotOrtalamasi));
end;

Bu örnekte, ogr1 adında bir Ogrenci tipinde değişken oluşturduk ve bu değişkenin alanlarına değerler atadık. Daha sonra, bu değerleri ekrana yazdırdık.

İç İçe Kayıtlar (Nested Records)

Kayıt tipleri, iç içe de kullanılabilir. Yani, bir kayıt tipinin içinde başka bir kayıt tipi bulunabilir. Bu, daha karmaşık veri yapıları oluşturmanıza olanak tanır. Örneğin, bir öğrencinin adres bilgilerini ayrı bir kayıt tipinde tanımlayıp, bu kayıt tipini Ogrenci kayıt tipinin içinde kullanabilirsiniz.

type
  Adres = record
    Sehir: string;
    Ilce: string;
    Mahalle: string;
  end;

  Ogrenci = record
    Ad: string;
    Soyad: string;
    Numara: Integer;
    NotOrtalamasi: Real;
    AdresBilgisi: Adres;
  end;

var
  ogr1: Ogrenci;

begin
  ogr1.Ad := 'Ahmet';
  ogr1.Soyad := 'Yılmaz';
  ogr1.Numara := 12345;
  ogr1.NotOrtalamasi := 3.5;
  ogr1.AdresBilgisi.Sehir := 'İstanbul';
  ogr1.AdresBilgisi.Ilce := 'Kadıköy';
  ogr1.AdresBilgisi.Mahalle := 'Caferağa';

  ShowMessage('Öğrenci Şehri: ' + ogr1.AdresBilgisi.Sehir);
end;

Bu örnekte, Adres adında bir kayıt tipi tanımladık ve bu kayıt tipini Ogrenci kayıt tipinin içinde AdresBilgisi adıyla kullandık.

Sabitler (Constants) Nedir?

Sabitler, programın çalışması sırasında değeri değişmeyen değerlerdir. Program içinde sabit bir değeri birden fazla yerde kullanmanız gerektiğinde, bu değeri bir sabit olarak tanımlamak, hem kodun okunabilirliğini artırır hem de değeri değiştirmek istediğinizde tek bir yerden değişiklik yapmanızı sağlar.

Sabit Tanımlama

Sabitler, const anahtar kelimesiyle tanımlanır. İşte basit bir örnek:

const
  PI = 3.14159;
  MAKSIMUM_OGRENCI_SAYISI = 100;
  UYGULAMA_ADI = 'Delphi Uygulaması';

Bu tanımlamada, PI, MAKSIMUM_OGRENCI_SAYISI ve UYGULAMA_ADI adında üç farklı sabit tanımladık. Sabitlerin değerleri programın çalışması sırasında değiştirilemez.

Sabit Kullanımı

Sabitler, değişkenler gibi kullanılabilir. İşte bir örnek:

const
  PI = 3.14159;

var
  yaricap: Real;
  alan: Real;

begin
  yaricap := 5;
  alan := PI * yaricap * yaricap;

  ShowMessage('Dairenin Alanı: ' + FloatToStr(alan));
end;

Bu örnekte, PI sabitini kullanarak bir dairenin alanını hesapladık.

Tip Belirtilmiş Sabitler (Typed Constants)

Delphi’de, sabitlere tip de belirtebilirsiniz. Bu, daha güvenli ve okunabilir kod yazmanıza yardımcı olur. İşte bir örnek:

const
  PI: Real = 3.14159;
  MAKSIMUM_OGRENCI_SAYISI: Integer = 100;
  UYGULAMA_ADI: string = 'Delphi Uygulaması';

Bu tanımlamada, sabitlerin tiplerini de belirttik. Bu, derleyicinin tip uyumsuzluğu hatalarını daha erken yakalamasına yardımcı olur.

Kayıtlar ve Sabitlerin Birlikte Kullanımı

Kayıt tipleri ve sabitler, birlikte kullanılarak daha karmaşık ve düzenli yapılar oluşturulabilir. Örneğin, bir şirketin çalışan bilgilerini tutan bir kayıt tipi tanımlayabilir ve şirketin adını bir sabit olarak tanımlayabilirsiniz.

const
  SIRKET_ADI = 'Delphi A.Ş.';

type
  Calisan = record
    Ad: string;
    Soyad: string;
    Departman: string;
    Maas: Real;
  end;

var
  calisan1: Calisan;

begin
  calisan1.Ad := 'Ayşe';
  calisan1.Soyad := 'Demir';
  calisan1.Departman := 'Yazılım Geliştirme';
  calisan1.Maas := 5000;

  ShowMessage('Şirket Adı: ' + SIRKET_ADI);
  ShowMessage('Çalışan Adı: ' + calisan1.Ad);
end;

Bu örnekte, SIRKET_ADI adında bir sabit tanımladık ve Calisan adında bir kayıt tipi oluşturduk. Daha sonra, bu sabit ve kayıt tipini birlikte kullandık.

Sonuç

Kayıt tipleri (records) ve sabitler (constants), Delphi programlama dilinde veri yapılarını düzenlemek ve programın okunabilirliğini artırmak için önemli araçlardır. Kayıt tipleri, farklı veri türlerini tek bir çatı altında toplamanıza olanak tanırken, sabitler programın çalışması sırasında değeri değişmeyen değerleri tanımlamanızı sağlar. Bu araçları doğru kullanarak, daha düzenli, okunabilir ve bakımı kolay programlar yazabilirsiniz.

Bu makalede, kayıt tiplerinin ve sabitlerin ne olduğunu, nasıl tanımlandığını ve kullanıldığını detaylı bir şekilde inceledik. Umarım bu bilgiler, Delphi programlama becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olur.