5. Koşullu İfadeler (if-else, case of)

Delphi programlama dilinde, program akışını kontrol etmek ve farklı durumlara göre farklı işlemler yapmak için koşullu ifadeler kullanılır. En yaygın kullanılan koşullu ifadeler if-else ve case of deyimleridir. Bu ifadeler, belirli bir koşulun doğru (True) veya yanlış (False) olmasına bağlı olarak farklı kod bloklarını çalıştırmayı sağlar.

if-else Deyimi

if-else deyimi, bir koşulun değerlendirilmesi ve sonucuna göre farklı kod bloklarının çalıştırılması için kullanılır. if anahtar kelimesi, bir koşulu belirtir. Eğer bu koşul doğruysa, then anahtar kelimesinden sonra gelen kod bloğu çalıştırılır. Eğer koşul yanlışsa, else anahtar kelimesinden sonra gelen kod bloğu çalıştırılır. else bloğu opsiyoneldir, yani sadece koşulun yanlış olduğu durumda yapılacak bir işlem yoksa kullanılmayabilir.

if Deyiminin Temel Yapısı

if deyiminin temel yapısı aşağıdaki gibidir:

if koşul then
begin
  // Koşul doğruysa yapılacak işlemler
end;

Eğer sadece tek bir işlem yapılacaksa, begin ve end blokları kullanılmayabilir. Ancak okunabilirliği artırmak ve olası hataları önlemek için blok kullanılması önerilir.

else Deyiminin Kullanımı

else deyimi, koşulun yanlış olduğu durumda yapılacak işlemleri belirtir. Yapısı aşağıdaki gibidir:

if koşul then
begin
  // Koşul doğruysa yapılacak işlemler
end
else
begin
  // Koşul yanlışsa yapılacak işlemler
end;

İç İçe if Deyimleri (Nested if)

if deyimleri iç içe kullanılabilir. Bu, daha karmaşık koşulları değerlendirmek için kullanışlıdır. Örneğin:

if koşul1 then
begin
  if koşul2 then
  begin
    // koşul1 ve koşul2 doğruysa yapılacak işlemler
  end
  else
  begin
    // koşul1 doğru, koşul2 yanlışsa yapılacak işlemler
  end;
end
else
begin
  // koşul1 yanlışsa yapılacak işlemler
end;

Örnek: if-else Kullanımı

Aşağıdaki örnekte, bir sayının pozitif, negatif veya sıfır olup olmadığını kontrol eden bir if-else yapısı gösterilmektedir:

var
  sayi: Integer;
begin
  sayi := -5;

  if sayi > 0 then
    ShowMessage('Sayı pozitif')
  else if sayi < 0 then
    ShowMessage('Sayı negatif')
  else
    ShowMessage('Sayı sıfır');
end;

case of Deyimi

case of deyimi, bir değişkenin değerine göre farklı kod bloklarını çalıştırmak için kullanılır. Özellikle, bir değişkenin birçok farklı olası değeri varsa ve her bir değer için farklı bir işlem yapılması gerekiyorsa, if-else yapısına göre daha okunabilir ve yönetilebilir bir alternatif sunar.

case of Deyiminin Temel Yapısı

case of deyiminin temel yapısı aşağıdaki gibidir:

case değişken of
  değer1: begin
    // değişken değeri değer1 ise yapılacak işlemler
  end;
  değer2: begin
    // değişken değeri değer2 ise yapılacak işlemler
  end;
  else
  begin
    // Değişken hiçbir değerle eşleşmiyorsa yapılacak işlemler (opsiyonel)
  end;
end;

Her bir değer için ayrı bir kod bloğu belirtilir. Eğer değişkenin değeri, belirtilen değerlerden biriyle eşleşirse, o değere karşılık gelen kod bloğu çalıştırılır. else bloğu, değişkenin hiçbir değerle eşleşmediği durumda çalıştırılacak olan kod bloğunu belirtir. else bloğu opsiyoneldir.

Örnek: case of Kullanımı

Aşağıdaki örnekte, bir harfin sesli veya sessiz olup olmadığını kontrol eden bir case of yapısı gösterilmektedir:

var
  harf: Char;
begin
  harf := 'a';

  case harf of
    'a', 'e', 'i', 'o', 'u': ShowMessage('Sesli harf');
    else ShowMessage('Sessiz harf');
  end;
end;

Bu örnekte, harf değişkeninin değeri ‘a’, ‘e’, ‘i’, ‘o’ veya ‘u’ ise, ekrana ‘Sesli harf’ mesajı yazdırılır. Aksi takdirde, ‘Sessiz harf’ mesajı yazdırılır.

if-else mi, case of mu?

if-else ve case of deyimleri, koşullu ifadeler için farklı yaklaşımlar sunar. Hangi deyimin kullanılacağı, duruma göre değişir. Genel olarak:

• Eğer sadece bir veya iki koşul varsa, if-else deyimi daha uygun olabilir.
• Eğer birden fazla koşul varsa ve değişkenin değeri birçok farklı olası değere sahipse, case of deyimi daha okunabilir ve yönetilebilir bir çözüm sunar.
• Eğer koşullar karmaşık mantıksal ifadeler içeriyorsa (örneğin, birden fazla değişkenin karşılaştırılması gerekiyorsa), if-else deyimi daha esnek olabilir.

Önemli olan, kodun okunabilirliğini ve anlaşılabilirliğini artırmaktır. Hangi deyimin daha uygun olduğuna karar verirken, bu faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir.

“Doğru koşullu ifade seçimi, kodunuzun sadece daha verimli değil, aynı zamanda daha anlaşılır olmasını sağlar. Delphi’de, her aracın avantajlarını bilerek doğru kararı vermek, iyi bir programcının işaretidir.”

Sonuç

if-else ve case of deyimleri, Delphi programlama dilinde program akışını kontrol etmek ve farklı durumlara göre farklı işlemler yapmak için kullanılan temel araçlardır. Bu ifadelerin doğru kullanımı, daha esnek, okunabilir ve yönetilebilir kodlar yazmanızı sağlar. Her iki deyimin de avantajlarını ve dezavantajlarını bilerek, projenizin gereksinimlerine en uygun olanı seçmek önemlidir.