3. Değişkenler ve Veri Türleri

Delphi programlama dilinde, verileri saklamak ve işlemek için değişkenler ve bu değişkenlerin alabileceği değerlerin türlerini belirleyen veri türleri temel kavramlardır. Bu kavramları anlamak, sağlam ve etkili programlar yazmak için kritik öneme sahiptir. Bu makalede, Delphi’deki değişkenler ve veri türlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Değişkenler

Değişken, programın çalışma zamanında değerini değiştirebileceğiniz bir bellek alanıdır. Her değişkenin bir adı, bir veri türü ve bir değeri vardır. Değişkenler, programın verileri saklamasına ve bu veriler üzerinde işlemler yapmasına olanak tanır.

Değişken Tanımlama

Delphi’de değişkenler, var anahtar kelimesi kullanılarak tanımlanır. Değişkenin adı ve veri türü belirtilir.

var
  sayi: Integer;
  isim: String;
  pi: Real;

Bu örnekte, sayi adında bir tamsayı (Integer), isim adında bir metin (String) ve pi adında bir ondalıklı sayı (Real) değişkeni tanımlanmıştır.

Değişkene Değer Atama

Değişkenlere değer atamak için := (atama operatörü) kullanılır.

sayi := 10;
isim := 'Delphi';
pi := 3.14;

Bu örnekte, sayi değişkenine 10, isim değişkenine ‘Delphi’ ve pi değişkenine 3.14 değeri atanmıştır.

Veri Türleri

Veri türleri, bir değişkenin alabileceği değerlerin türünü ve üzerinde yapılabilecek işlemleri belirler. Delphi, çeşitli veri türlerini destekler.

Temel Veri Türleri

Delphi’deki temel veri türlerinden bazıları şunlardır:

• Integer: Tamsayıları temsil eder. (Örn: -1, 0, 1, 100)
• Real: Ondalıklı sayıları temsil eder. (Örn: 3.14, -2.5, 0.0)
• Boolean: Mantıksal değerleri (True veya False) temsil eder.
• Char: Tek bir karakteri temsil eder. (Örn: ‘A’, ‘b’, ‘5’)
• String: Metinleri (karakter dizilerini) temsil eder. (Örn: ‘Merhaba Dünya’, ‘Delphi Programlama’)

Tamsayı Veri Türleri (Integer Types)

Delphi, farklı boyutlarda tamsayı veri türlerini destekler. Bu türler, saklanabilecek sayıların aralığını belirler.

• ShortInt: -128 ile 127 arasındaki tamsayıları saklar.
• SmallInt: -32768 ile 32767 arasındaki tamsayıları saklar.
• Integer: -2147483648 ile 2147483647 arasındaki tamsayıları saklar. (32-bit)
• Int64: -9223372036854775808 ile 9223372036854775807 arasındaki tamsayıları saklar. (64-bit)
• Byte: 0 ile 255 arasındaki tamsayıları saklar. (işaretsiz)
• Word: 0 ile 65535 arasındaki tamsayıları saklar. (işaretsiz)
• Cardinal: 0 ile 4294967295 arasındaki tamsayıları saklar. (işaretsiz)

Ondalıklı Sayı Veri Türleri (Real Types)

Delphi, farklı hassasiyet seviyelerinde ondalıklı sayı veri türlerini destekler.

• Real48: Daha az hassasiyetli ondalıklı sayılar için kullanılır.
• Single: Tek duyarlıklı ondalıklı sayılar için kullanılır.
• Double: Çift duyarlıklı ondalıklı sayılar için kullanılır (genellikle daha hassas sonuçlar için tercih edilir).
• Extended: Daha yüksek hassasiyetli ondalıklı sayılar için kullanılır.
• Currency: Para birimi değerlerini saklamak için kullanılır.

Karakter ve Metin Veri Türleri (Character and String Types)

Delphi, karakterleri ve metinleri saklamak için farklı veri türleri sunar.

• Char: Tek bir karakteri temsil eder. Örneğin: var karakter: Char; karakter := 'A';
• String: Değişken uzunlukta metinleri temsil eder. Örneğin: var metin: String; metin := 'Merhaba Dünya';
• ShortString: 255 karaktere kadar olan metinleri temsil eder. Artık pek kullanılmamaktadır.
• AnsiString: ANSI karakter kümesini kullanan metinleri temsil eder.
• WideString: Unicode karakter kümesini kullanan metinleri temsil eder. Uluslararası karakter desteği gerektiren uygulamalar için idealdir.

Boolean Veri Türü

Boolean veri türü, sadece iki değeri alabilir: True (Doğru) veya False (Yanlış). Mantıksal ifadelerin sonuçlarını saklamak için kullanılır.

var
  durum: Boolean;

begin
  durum := (5 > 3); // durum değişkenine True değeri atanır.
end;

Sabitler (Constants)

Sabitler, programın çalışma zamanında değeri değişmeyen verilerdir. Sabitler, const anahtar kelimesi kullanılarak tanımlanır.

const
  MAX_SAYI = 100;
  MESAJ = 'Hata oluştu!';

Sabitler, programın okunabilirliğini artırır ve tekrar eden değerlerin tek bir yerden değiştirilmesine olanak tanır.

Veri Türü Dönüşümleri

Farklı veri türleri arasında dönüşüm yapmak gerekebilir. Delphi, bu amaçla çeşitli fonksiyonlar sunar.

• IntToStr: Tamsayıyı metne dönüştürür.
• StrToInteger: Metni tamsayıya dönüştürür. (Hata kontrolü önemlidir.)
• FloatToStr: Ondalıklı sayıyı metne dönüştürür.
• StrToFloat: Metni ondalıklı sayıya dönüştürür. (Hata kontrolü önemlidir.)

Veri türü dönüşümleri sırasında veri kaybı veya hatalar oluşabileceğini unutmamak önemlidir. Bu nedenle, dönüşümler dikkatli bir şekilde yapılmalı ve hata kontrolleri eklenmelidir.

“Değişkenler ve veri türleri, programlamanın temel taşlarıdır. Doğru veri türünü seçmek ve değişkenleri doğru şekilde kullanmak, programın performansını ve güvenilirliğini önemli ölçüde etkiler.” – Bir Delphi Uzmanı

Özet

Delphi’de değişkenler ve veri türleri, programların temel yapı taşlarıdır. Değişkenler, verileri saklamak ve işlemek için kullanılırken, veri türleri bu verilerin türünü ve üzerinde yapılabilecek işlemleri belirler. Doğru veri türünü seçmek, programın performansını, belleği verimli kullanmasını ve güvenilirliğini artırır. Bu makalede ele alınan konuları iyi anlamak, Delphi programlama becerilerinizi önemli ölçüde geliştirecektir.